Erdoğan, kasım ayındaki milletlerarası programlarına Kırgızistan’da başladı. 5-6 Kasım’daki Türk Devletleri Teşkilatı Devlet Liderleri 11. Doruğu’na katılmak üzere Kırgızistan’ın başşehri Bişkek’e giden Erdoğan, “Türk Dünyasının Güçlendirilmesi: Ekonomik Entegrasyon, Sürdürülebilir Kalkınma, Dijital Gelecek ve Herkes İçin Güvenlik” temasıyla düzenlenen tepede yaptığı konuşmada, “Gazze başta olmak üzere işgal altındaki Filistin topraklarında yaşanan soykırımın durdurulması noktasında memleketler arası toplum makus bir imtihan veriyor.” dedi.
Uluslararası barış ve güvenliğin korunmasından sorumlu Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nun toplanıp karar alamadığını belirten Erdoğan, “Daha doğrusu almak istemiyor. Netanyahu hükümetinin ırkçı zihniyeti, Gazze’deki mezalimin gölgesinde Batı Şeria’da Filistinlileri yerlerinden etmeye ve birinci kıblemiz olan Mescid-i Aksa’nın statüsünü değiştirmeye niyetleniyor.” tabirlerini kullandı.
Gazze’de 50 bine yakın temiz insanın ataklarda hayatını kaybettiğini aktaran Erdoğan, “Türkiye olarak bu vahşeti, bu insanlık dışı katliamları kabul etmiyoruz. İsrail’i durdurmak ve 1967 hudutları temelinde başşehri Doğu Kudüs olan Filistin devletini temel alan kalıcı barışı tesis etmek için ikili ve çok taraflı platformlarda elimizden gelen uğraşı gösteriyoruz. Türk dünyasının da kararlı bir duruş sergilemesi gerektiğini düşünüyorum.” değerlendirmesinde bulundu.
5. AVRUPA SİYASİ TOPLULUĞU ZİRVESİ
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Bişkek’teki temaslarından sonraki durağı Macaristan oldu.
Başkent Budapeşte’de 6-7 Kasım’da düzenlenen 5. Avrupa Siyasi Topluluğu Tepesi’ne iştirak eden Erdoğan, Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne iştirak sürecine ait, “Hakkaniyetli bir genişleme siyasetinin Birliğin en kıymetli jeopolitik aracı olduğu açıktır. Türkiye üzere kıtanın refahı ve güvenliğine kıymetli katkılar sunan bir aday ülkenin iştirak sürecinin yıllardır engellenmesinin makul bir izahı yoktur.” diye konuştu.
Avrupa Siyasi Topluluğu’nu, kıtaya yönelik ortak tehditleri samimi bir ortamda ele aldıkları bir platform olarak gördüklerini belirten Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye’nin, civar bölgelerle yakın kültürel bağları, güçlü ordusu, esaslı devlet deneyimi, unsurlu dış siyaseti ve yetişmiş insan kaynağıyla bir istikrar adası görevi görmeye devam edeceğini söyledi.
Avrupa coğrafyasındaki Rusya-Ukrayna savaşının üçüncü yılını geride bıraktığını anımsatan Erdoğan, yol açtığı yıkım ve sivil zayiat bakımından Ukrayna’daki savaştan çok daha büyük bir insanlık trajedisinin Orta Doğu’da yaşandığını vurguladı.
Gazze’de süren soykırımın tüm insanlığın ortak utancı olduğuna dikkati çeken Erdoğan, “Buna son devirde Batı Şeria ve Lübnan’a gerçekleştirilen gayriahlaki ve gayrihukuki hücumlar da eklenmiştir. Şunu vicdan sahibi herkes görüyor, kabul ve ikrar ediyor, 50 bine yaklaşan can kaybı dikkate alındığında ateşkesin acilen sağlanması, kesintisiz ve kâfi ölçüde insani yardımın bölgeye ulaşması için İsrail’e her boyutta baskı yapılması elzemdir. İsrail’in saldırganlığına kayıtsız koşulsuz takviye verenler, işlenen kabahatlerin da ortağı haline geldiklerini bilmelidirler.” halinde konuştu.
AYNI GÜNDE İKİ ÜLKEYE ZİYARET
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 11 ve 12 Kasım’da Suudi Arabistan ve Azerbaycan’a resmi ziyaretlerde bulundu.
Suudi Arabistan’ın başşehri Riyad’da 11 Kasım’da düzenlenen İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) ve Arap Ligi Harika Ortak Doruğu’nda konuşan Erdoğan, Netanyahu hükümetinin bir yandan İran’a yönelik askeri tansiyonu tırmandırırken öbür yandan Lübnan’a akınlarını sürdürdüğünü hatırlattı.
İsrail’in, insani yardımların dahi Gazze’ye ulaştırılmasına tahammül edemediğini vurgulayan Erdoğan, “İsrail’in gayesi Gazze’ye yerleşmek, Doğu Kudüs dahil olmak üzere Batı Şeria’daki Filistin varlığını yok etmek ve nihayetinde ilhak etmektir. Adım adım buraya gerçek bir gidiş kelam hususudur. Buna mani olmalıyız. Bir avuç Batılı ülke, İsrail’e askeri, siyasi, ekonomik ve moral açıdan her türlü takviyesi verirken Müslüman ülkelerin reaksiyon göstermekte yetersiz kalması, maalesef alandaki durumun bu noktaya gelmesine yol açmıştır.” dedi.
Erdoğan, tepenin akabinde birebir gün 2024 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Etraf Kontratı 29. Taraflar Konferansı’na (COP29) iştirak etmek üzere Azerbaycan’ın başşehri Bakü’ye geçti.
COP29 Dünya Önderleri İklim Doruğu’nda yaptığı konuşmada, İsrail’in Filistin ve Lübnan’ı gaye alan hukuk, ahlak ve vicdan dışı hücumları devam ettirdiğini hatırlatan Erdoğan, “Mevcut hükümet maalesef çocuk, bayan ve yaşlı demeden insanları katletmeyi, büyük bir etraf kıyımına yol açmayı sürdürüyor. İsrail taarruzları nedeniyle toprağa ve yer altı sularına sızan kimyasallar Gazzeli çocukların geleceğini şimdiden karanlığa bürümüştür. Bu ağır insani ve etraf felaketine sebep olanların, milletlerarası mahkemelerde bunun hesabını vermeleri gerektiğini düşünüyoruz.” sözlerini kullandı.
G20 19. DEVLET VE HÜKÜMET LİDERLERİ ZİRVESİ
COP 29 sonrasında Erdoğan, 18-19 Kasım’da Brezilya’nın Rio de Janeiro kentinde gerçekleştirilen G20’nin 19. Devlet ve Hükümet Liderleri Doruğu’na katıldı.
Zirve kapsamında “Sosyal Kapsayıcılık ile Açlık ve Yoksullukla Mücadele” oturumunda konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, şunları kaydetti:
“Özellikle Gazze’de kıtlık riski memleketler arası sınıflandırmalara nazaran ‘felaket’ seviyesine ulaşmıştır. Gazze nüfusunun yüzde 96’sı, öteki bir tabirle 2 milyondan fazla insan sağlıklı besin ve suya erişemiyor. Artan ataklar ve yaklaşan kış mevsimiyle, Gazze halkının kaideleri günden güne kötüleşiyor. Türkiye olarak, bölgeye 86 bin tondan fazla yardımda bulunduk, Lübnan’a yardımlarımız ise 1300 tonu aştı. Gazze’de yaşanan insani felaket karşısında bir defa daha derhal ve kalıcı ateşkesin sağlanması davetinde bulunuyorum.”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, ayrıyeten katıldığı tepelerde devlet ve hükümet liderleriyle baş başa ve heyetler ortası görüşmeler de gerçekleştirdi.