Müjde Işıl – Değerli misyonlardaki sinema profesyonellerinin bayanlara yönelik taciz, tecavüz ve şiddet kabahatlerinin deşifre edildiği Me Too hareketinden yıllar evvel bir bayan tek başına erkek şiddetine meydan okumuştu. O bayan Maria Schneider, onu sömürenler Bernardo Bertolucci ve Marlon Brando, kelam konusu sinema ise “Paris’te Son Tango” idi. Schneider, sinemadaki tecavüz sahnesinin Bertolucci ve Brando tarafından son dakikada eklendiğini, kendisine haber verilmediği için çekimde şoka girdiğini, o sahnede döktüğü gözyaşlarının büsbütün gerçek olduğunu, Bertolucci ve Brando tarafından tecavüze uğramış üzere hissettiğini açıklamıştı. Sinemanın çekildiği tarihlerde yani ‘70’lerin başında Schneider 19, Brando 48, Bertolucci 30 yaşındaydı. Sonra ne mi oldu? Schneider’ın beyanları kaybolup gitti, mesleği başlamadan bitti. Sinemada kendisine yaşatılanlar yüzünden uyuşturucu bağımlısı oldu ve intihar teşebbüslerinde bulundu. Genç ve tecrübesiz bayanı sömüren Bertolucci ve Brando ise büyük sinemacılar olarak yollarına devam etti. Yıllar sonra Bertolucci’ye o sahne sorulduğunda “Kendimi hatalı hissediyorum lakin pişman değilim. Maria’nın aşağılanmış, öfkelenmiş rolü yapmasını istemedim; Maria’nın aşağılanma ve öfkeyi hissetmesini istedim” diyecekti. Schneider 2011’de hayatını kaybedene kadar Bertolucci ile görüşmedi.
Jessica Palud’un yönettiği; senaryosu Maria Schneider’ın kuzeni Vanessa Schneider’ın “My Cousin Maria Schneider” isimli anı kitabından Palud ve Laurette Polmanss tarafından uyarlanan “Being Maria/Maria Olmak”, tanınan bir sinemanın karanlık sırrını ortaya döküyor. Prömiyerini bu sene Cannes Sinema Festivali’nde yapan sinemada Maria, anne ve babası tarafından da bağra basılmamış bir genç olarak karşımıza çıkıyor. Ünlü Fransız oyuncu Daniel Gélin’in evlilik dışı bağlantısından dünyaya gelen Maria, babasının yolundan gitmeye karar veriyor ve tecrübesiz olmasına karşın Bertolucci’den teklif alıyor. Sonra “Paris’te Son Tango”nun çekimlerini izliyoruz. Sinema; o malum sahneyi sömürmüyor, uzatmıyor. O sahnenin çekiminde Maria gözyaşları dökerken tüm sinema takımının donuk, Bertolucci’nin haz dolu bakışlarını gösteriyor yalnızca.
Bedeli daima bayanlar ödüyor
O sahnenin çekimi mi daha müthiş yoksa Maria’nın sonrasında yaşadıkları mı, karşılaştırmak imkânsız. Hemcinsleri tarafından aşağılanmak bir yana erkek direktörlerden daima çıplak görüneceği rol teklifleri geliyor. Sinemanın erkek bakış açısını en zalimce vurguladığı sahnesi ise Maria’nın oyuncu babasının yorumu oluyor. Aktör, kendisinin ünlü olmasının yıllar aldığını lakin Maria’nın tek bir sinemayla üne kavuştuğunu söylüyor! Bu bakış açısının bugün de değişmediğini biliyoruz. Sinemamızda seks furyası başladığında o sinemalarda rol alan bayan oyuncuların da hayatının mahvolduğunu, bütün bedelin bayanlara ödettirildiğini, erkek oyuncuların ise hiçbir şey olamamış üzere kariyerlerine devam ettiklerini de… Tıpkı Bertolucci ve Brando üzere.
“Maria Olmak”ta alengirli senaryo ya da direktörlük oyunları yok. Ancak ele aldığı konu, vakitten ve coğrafyadan muaf bir trajedi. 50 yıl sonra erkekler açısından değişen bir şey yok. Bayanlar açısından esas fark ise seslerini duyurabilecekleri daha çok mecranın olması. Sinema bu açıdan değerli bir inisiyatif alıyor.
“Happening/Kürtaj” ile üne kavuşan Anamaria Vartolomei, “Maria Olmak”ta şiddetli bir rolün üstesinden muvaffakiyetle geliyor. Çoğunlukla yakın plan çekimlerde karakterinin iniş çıkışlarını jest ve mimikleriyle, doğallıkla yansıtıyor. Matt Dillon ise Marlon Brando’da, gerçeğinden ayırt edilemeyecek kadar kusursuz.